HPV Ιοί
Η μόλυνση της πρωκτογεννητικής περιοχής απο τους ιούς HPV μπορεί
να μην προκαλέσει καμιά αλλοίωση (άτομα -φορείς)
να προκαλέσει εμφάνιση καλοήθων αλλοιώσεων (κονδυλωμάτων)
να προκαλέσει εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων (δυσπλασιών) που πολύ σπάνια μπορούν να εξελιχθούν σε κακοήθεις αλλοιώσεις ιδιαίτερα της πρωκτογεννητικής περιοχής.
ΤΥΠΟΙ-ΣΤΕΛΕΧΟΙ HPV-ΙΩΝ
Ως σήμερα έχουν περιγραφεί περί τα 100 διαφορετικά στελέχη HPV ιών , τα οποία διαφέρουν ελαφρώς μεταξύ τους ως προς την γενετική τους δομή. Περί τα 30 στελέχη έχουν εντοπισθεί στα επιθήλια ή στο δέρμα της πρωκτογεννητικής περιοχής στον άνδρα και στην γυναίκα, ενώ τα στελέχη προσβάλλουν συνήθως το δέρμα σε άλλες περιοχές του σώματος , τα επιθήλια στην στοματική κοιλότητα ( χείλη , γλώσσα) και το ανώτερο αναπνευστικό και σπανίως άλλους ιστούς ( αμυγδαλή)
Ορισμένα στελέχη ( π.χ. τύπος 6, 11, 42, 43, 44) προκαλούν συνήθως τα γνωστά κονδυλώματα (καλοήθεις αλλοιώσεις) , ενώ σπανίως τα στελέχη αυτά συσχετίζονται με την εμφάνιση νεοπλασματικών αλλοιώσεων και γι' αυτό αναφέρονται ως στελέχη (LOW RISK )"χαμηλού κινδύνου ". Αντιθέτως άλλα στελέχη (π.χ. 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 56, 57) θεωρούνται υπεύθυνα για την εκδήλωση προκαρκινικών (δυσπαλσίες) και καρκινικών αλλοιώσεων και γι΄αυτό καταγράφονται ως στελέχη HIGH RISK "υψηλού κινδύνου"
ΤΥΠΟΙ-ΣΤΕΛΕΧΟΙ HPV-ΙΩΝ
Ως σήμερα έχουν περιγραφεί περί τα 100 διαφορετικά στελέχη HPV ιών , τα οποία διαφέρουν ελαφρώς μεταξύ τους ως προς την γενετική τους δομή. Περί τα 30 στελέχη έχουν εντοπισθεί στα επιθήλια ή στο δέρμα της πρωκτογεννητικής περιοχής στον άνδρα και στην γυναίκα, ενώ τα στελέχη προσβάλλουν συνήθως το δέρμα σε άλλες περιοχές του σώματος , τα επιθήλια στην στοματική κοιλότητα ( χείλη , γλώσσα) και το ανώτερο αναπνευστικό και σπανίως άλλους ιστούς ( αμυγδαλή)
Ορισμένα στελέχη ( π.χ. τύπος 6, 11, 42, 43, 44) προκαλούν συνήθως τα γνωστά κονδυλώματα (καλοήθεις αλλοιώσεις) , ενώ σπανίως τα στελέχη αυτά συσχετίζονται με την εμφάνιση νεοπλασματικών αλλοιώσεων και γι' αυτό αναφέρονται ως στελέχη (LOW RISK )"χαμηλού κινδύνου ". Αντιθέτως άλλα στελέχη (π.χ. 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 56, 57) θεωρούνται υπεύθυνα για την εκδήλωση προκαρκινικών (δυσπαλσίες) και καρκινικών αλλοιώσεων και γι΄αυτό καταγράφονται ως στελέχη HIGH RISK "υψηλού κινδύνου"
ΠΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΝΤΑΙ ΟΙ HPV- IOI
Η μετάδοση των ιών αυτών γίνεται κατά κύριο λόγο , με τη σεξουαλική επαφή οποιουδήποτε τύπου μεταξύ των πρωκτογεννητικών περιοχών ανδρών και γυναικών σε ετεροφυλόφυλα ή ομοφυλοφυλα ζευγάρια. Η χρήση προφυλακτικού μειώνει την πιθανότητα μόλυνσης από τον ιό χωρίς όμως να την μηδενίζει. Ετσι, όταν διαπιστωθεί σε ένα ζευγάρι έχει μολυνθεί ο ένας εκ των δύο, τότε θεωρείται πολύ πιθανόν ότι και το άλλο μέλος είναι μολυσμένο, ανεξάρτητα απο την εκδήλωση ορατών αλλοιώσεων.
Η μετάδοση του ιού μέσω στοματικής σεξουαλικής επαφής είναι δυνατή, αν και η πιθανότητα είναι πολύ μικρή.
Η μετάδοση του ιού κατά τον τοκετό από την μητέρα, που έχει μολυνθεί, στο νεογνό είναι επίσης δυνατή. Η μετάδοση αυτή αφορά κυρίως μητέρες με εμφανείς κονδυλωματώδεις βλάβες στην πρωκτογεννητική περιοχή και όχι μητέρες με δυσπλασίες τραχήλου.
ΠΟΙΟΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ ΝΑ ΜΟΛΥΝΘΕΙ ΑΠΟ HPV ΙΟΥΣ
Κάθε άτομο το οποίο είναι σεξουαλικά ενεργό είναι δυνατόν να μολυνθεί απο τους ιούς HPV. Η μόλυνση HPV ιων θεωρείται η συχνότερη σεξουαλικά μεταδιδόμενη νόσος . Μελέτες επιβεβαιώνουν οτι η πιθανότητα για ένα άτομο να μολυνθεί τουλάχιστον μιά φορά στην ζωή του απο ιό HPV υπολογίζεται μεταξύ 75% και 90 % εφόσον έχει σεξουαλικές επαφές οποιουδήποτε τύπου.
Η μόλυνση είναι συχνότερη σε σεξουαλικά ενεργά άτομα νεαράς ηλικίας 16 ως 30 ετών με ποσοστά μόλυνσης μεταξύ 20%- 30% στο σύνολο του γυναικείου πληθυσμού. Ο κίνδυνος μόλυνσης αυξάνεται όσο μικρότερη είναι η ηλικία έναρξης της σεξουαλικής δραστηριότητας, όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων και όσο μεγαλύτερη η εναλλαγή ερωτικών συντρόφων ( έχει υπολογισθεί ότι ο κίνδυνος μόλυνσης αυξάνεται κατά 15 % περίπυ ανά νέο σεξουαλικό σύντροφο)
Σε ηλικίες άνω των 30 ετών τα αντίστοιχα ποσοστά μόλυνσης μειώνονται κατά πολύ και ιδιαίτερα για στελέχη υψηλού κινδύνου HPV φθάνουν σε ποσοστά μόνο 5% - 8% .
Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΙΩΝ HPV
Οι ιοί HPV προσβάλλουν τα βασικά κύτταρα των επιθηλίων ή του δέρματος της πρωκτογεννητικής περιοχής και στην συνέχεια
είτε παρασιτούν απλώς στα κύτταρα αυτά
είτε πολλαπλασιάζονται και προσβάλλουν τα παρακείμενα κύτταρα , με αποτέλεσμα την εμφάνιση θηλωματωδών αλλοιώσεων ( κονδυλώματα)
είτε ενσωματώνουν το γενετικό του υλικό (ιοικό DNA) στόν πυρήνα του μολυνθέντος κυττάρου, με αποτέλεσμα την αλλοίωση του DNA αυτού και την δημιουργία νεοπλασματικού κλώνου που καταλήγει στην εμφάνιση καρκινικής αλλοίωσης.
Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ
Οι καθοριστικοί παράγοντες της πορείας της μόλυνσης ειναι δύο
α) Ο τύπος του στελέχους HPV (χαμηλού ή υψηλού κινδύνου)
β) Η απάντηση του ανοσοποιητικού μηχανισμού του μολυνθέντος οργανισμού. Διότι διαπιστώνεται τα τελευταία χρόνια οτι υπαρχει κάποια γενετική διαφοροποίηση μεταξύ των ανθρώπων ως πρός την ικανότητα αντίδρασης έναντι της HPV προσβολής .
Φαίνεται λοιπόν ότι η ανοσιακή απάντηση κάθε προσβαλλόμενου οργανισμού είναι η κυρίως υπεύθυνη για την εξέλιξη κάθε πρωτογενούς λοίμωξης.
Έτσι στην συντριπτική τους πλειονότητα, οι γυναίκες και οι άνδρες σύντροφοί τους θα παραμείνουν ΑΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΙ- ΦΟΡΕΙΣ επί κάποιο σύντομο χρονικό διάστημα και κατόπιν ( ύστερα απο 8-14 μήνες περίπου) θα απαλλαγούν αυτόματα απο τον ιό χωρίς καμιά θεραπευτική παρέμβαση. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση στο ίδιο στέλεχος του ιού , μέσω σεξουαλικών επαφών με τον ίδιο σύντροφο, δεν φαίνεται να αυξάνει το κίνδυνο εκδήλωσης αλλοιώσεων συσχετιζόμενων με τον ιό ούτε να επιμηκύνει τη χρονική περίοδο απαλλαγής από αυτόν .Αντίθετα, η νέα μόλυνση απο διαφορετικό στέλεχος του ιού , μέσω νέας σεξουαλικής σχέσης , έχει βεβαιωθεί ότι αυξάνει τον γενικό κίνδυνο εκδήλωσης HPV αλλοίωσης στη γεννητική περιοχή.. Η λανθάνουσα παροδική αυτή μόλυνση από τον ιό , η οποία δεν ανιχνεύεται ούτε κλινικά ούτε υποκλινικά παρά μόνο με μοριακές τεχνικές (ταυτοποίηση DNA ιού HPV), δεν απαιτεί ούτε θεραπευτική παρέμβαση ούτε πρέπει να προακλεί ανησυχία στη γυναίκα ή στο ζεύγος.
Από το σύνολο των ατόμων - φορέων , σε ένα πολύ μικρό ποσοστό θα συνεχίσει να παραμένει ο ιός στην γεννητική περιοχή παρά την παρέλευση πολλών ετών. Η παραμένουσα μόλυνση αποτελεί τον κύριο παράγοντα κινδύνου για την περαιτέρω εξέλιξη της ιογενούς προσβολής . Υπολογίζεται ότι απο τα 100 άτομα πουθα προσβληθούν μόνο 5 θα παρουσιάσουν κλινικές εκδηλώσεις.
Η ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΑ -ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ ΑΠΟ HPV- ΘΕΤΙΚΗ ΓΥΝΑΙΚΑ
Ο σύντροφος μιάς γυναίκας με διαπιστωμένες αλλοιώσεις HPV αλλοιώσεις θεωρείται ότι κατά μεγάλη πιθανότητα έχει και αυτός μολυνθεί από τον ίδιο ιό και είτε είναι απλός ασυμπτωματικός φορέας, είτε έχει και αυτός υποκλινικές ή κλινικές αλλοιώσεις. Εδώ έχει σημασία να διακρίνουμε το είδος των αλλοιώσεων της γυναίκας
αν στην γυναίκα οι HPV αλλοιώσεις είναι κονδυλωματώδεις ( καλοήθης - χαμηλού κινδύνου) η πιθανότητα εκδήλωσης παρόμοιων κονδηλωμάτων στον άνδρα είναι αρκετά μεγάλη
αν στην γυναίκα οι HPV αλλοιώσεις ειναι ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις του τραχήλου (CIN)αντίστοιχες αλλοιώσεις στον άνδρα είναι σπάνιες. Το γεγονός αυτό οφείλεται- πιθανόν- σε ανατομικές διαφορές του επιθηλίου μεταξύ πέους και τραχήλου μήτρας. Ετσι εξηγείται και η μεγάλη διαφορά στη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου τραχήλου μήτρας σε σχέση με το καρκίνο τους πέους.
Η ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ- ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ ΑΠΟ HPV- ΘΕΤΙΚΟ ΑΝΔΡΑ
Η σύντροφος ενός άνδρα ασυμπτωματικού -φορέα του HPV ή που φέρει κονδυλώματα θεωρείται ότι κατά μεγάλη πιθανότητα έχει και αυτή μολυνθεί από τον ίδιο ιό και είτε είναι απλή ασυμπτωματικη -φορέας για χρονικό διάστημα 8-14 μηνών χωρίς την εμφάνιση κανενός είδους αλλοιώσεων, είτε θα εμφανίσει υποκλινικές ή κλινικές αλλοιώσεις ανάλογα με το στέλεχος του ιού απο το οποίο μολύνθηκε και την ανοσολογική απάντηση του οργανισμού της που εξαρτάται απο το γονιδιακό της υπόβαθρο. Δεν είναι συνήθως δυνατό να συμπεράνουμε με ασφάλεια ούτε το πότε ούτε απο ποιόν σύντροφο μολύνθηκε ένα άτομο γιατί δεν γνωρίζουμε αν αυτή είναι πρόσφατη ή οφείλεται σε παλιώτερη παραμένουσα μόλυνση.
Η ΣΥΜΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
Η μόλυνση απο τον HPV αυτή καθαυτή δεν προκαλεί συμπτώματα.
Αν στην συνέχεια υπάρξουν κονδυλωματώδεις αλλοιώσεις, αυτές εντοπίζονται στην εξωτερική πρωκτογεννητική περιοχή ( στα μικρά ή μεγάλα χείλη του αιδοίου, στο εφηβαίο, στο περιπρωκτική περιοχή)και ειναι δυνατον να γίνουν αντιληπτές απο το άτομο ως μικρές θηλωματώδεις προσεκβολές του δέρματος ή του επιθηλίου. Αλλα συμπτώματα όπως κνησμός, καύσος κτλ δεν οφείλονται στα κονδυλώματα αλλά σε συνυπάρχουσες φλεγμονώδεις παθήσεις της περιοχής ) π.χ. μυκητιασικής ή βακτηριακής αιτιολογίας ή σε δερματίτιδα εξ επαφής.
Η ύπαρξη κονδυλωμάτων στον κόλπο ή στον τράχηλο όπως επίσης και η ανάπτυξη δυσπλαστικών εννδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων στον τράχηλο ( CIN) δεν προκαλεί συμπτώματα.
Μόνο η ύπαρξη διηθητικού καρκίνου μπορεί να συνοδεύεται απο άτυπη κολπική υπερέκκριση,αιμόρροια μετα σεξουαλική επαφή και άτυπες ενδιάμεσες αιμόρροιες μεταξύ των εμμηνορρυσιων.
Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Πρέπει να τονισθεί ότι αυτό που ενδιαφέρει κυρίως δεν είναι αν ένα άτομο έχει απλώς προσβληθεί απο τον ιό, αλλά αν ο ιός έχει προκαλέσει κάποια αλλοίωση. Έτσι εκείνο που πρέπει να αντιμετωπισθεί θεραπευτικά δεν είναι ο ιός αυτός καθ΄εαυτός αλλά η αλλοίωση που έχει προκαλέσει. Ειναι επίσης σημαντικό να τονισθεί ότι ο κυριότερο ςπαράγοντας που θακαθορίσει την εξέλιξη της αλλοίωσης με ή χωρίς ιατρική παρέμβαση είναι κατάσταση του ανοσιακού αμυντικού συστήματος του ατόμου που έχει προσβληθεί. Η ισχυροποίηση της άμυνας του οργανισμού με όποι τρόπο αποδειχθεί πρόσφορος (π.χ. με διακοπή του καπνίσματος) θα έχει θετική επίδραση στην όλη πορεία της νόσου. Αντίθετα η ελαττωμένη αμυνα είτε λόγω αυτοάνοσων νοσημάτων είτε λόγω λήψης ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων επί μακρύ χρονικό διάστημα αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα για την εξέλιξη της αλλοίωσης της οφειλόμενης στην προσβολή από τον ιό.
α) Οι καλοήθους φύσεως κονδυλωματώδεις εκδηλώσεις (κονδυλώματα) απαιτούν συνήθως την ιατρική παρέμβαση ( φαρμακευτικές αλοιφές, κρυοπηξία, ηλεκτρο-καυτηρίαση) αν και δεν είναι σπάνιες οι φορές κατά τις οποίες μεμονωμένες μικρές αλλοιώσεις εξαφανίζονται αυτόματα ως αποτέλεσμα προφανώς επιτυχούς ενεργοποίησης του ανοσιακού μηχανισμού.
β) Οι ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις του τραχήλου (CIN), όταν ειναι ελαφρές CIN 1 είτε θα υποστραφούν αυτομάτως (όπως συμβαίνει στο 60% των περιπτώσεων) είτε θα απαιτήσουν ιατρική θεραπευτική παρέμβαση. Οι επί μακρού επιμένουσες CIN 1 αλλοιώσεις ή μόλις διαγνωσθήσες CIN 2 και CIN3 αλλοιώσεις του τραχήλου αντιμετωπίζονται επεμβατικά με εκτομή του παθολογικού τμήματος του τραχήλου με νυστέρι ( κωνοειδής εκτομή τραχήλου), ηλεκτροδιαθερμική αγκύλη (LOOP) ή ακτίνες Laser. Οι μέθοδοι αυτές απεδείχθησαν περισσότερο αποτελεσματικές απο την καταστροφή της βλάβης με ηλεκτροκαυτηρίαση, κρυοπληξια ή εξάχνωση με ακτίνες laser,όσον αφορά στην απομάκρυνση του ιού απο την περιοχή και την εμφάνιση υποτροπών της νόσου.
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
Η προσπάθεια γαι δευτερογενή πρόληψη του διηθητικού καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, δηλαδή η έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση των προκαρκινικών, ενδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων του τραχήλου είναι δυνατή με την συχνή παρακολούθηση διά της κυτταρολογικής εξέτασης των επιχρισμάτων του τραχήλου ( test Παπανικολάου), την κολποσκόπηση και την ιστολογική εξέταση βιοψιών. Ως νέο όπλο τα τελευταία χρόνια έχουμε το λεγόμενο HPV- test , η ανίχνευση με μεθόδους μοριακής βιολογίας του ιικού γονιδιώματος HPV- DNA.
Το HPV- test προτείνεται ως διαφοροδιαγνωστική μέθοδος στις περιπτώσεις
στις οποίες το pap test δίνει άτυπα ή αμφιβολα αποτελέσματα τα οποία δεν επιβεβαιώνουν αλλά καδεν αποκλείουν την ύπαρξη ενδοεπιθηλιακής βλάβης
εναλλακτικής παρακολούθησης γυναικών έπειτα απο θεραπεία ενδοεπιθηλιακών ή αρχόμενων διηθητικών αλλοιώσεων του τραχήλου, οπου οι μελέτες δείχνουν μεγαλύτερη αξιοπιστία γα την ανίχνευση υπολλειματικής ή υποτροπιαζουσας νόσου σε σχέση με το pap test.
ΥΠΟΤΡΟΠΕΣ
Η επανεμφάνιση μετά πάροδο μεγάλου χρονικού διαστήματος HPV αλλοιώσεων σε άτομο το οποίο παλαιότερα ήταν φορέας του ιού οφείλεται είτε σε μόλυνση απο άλλο στέλεχος του ιού είτε σε έκπτωση της ανοσιακής κατάστασης λόγω άλλης νόσου ή λήψης ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων.
ΤΕΛΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΙΣ HPV ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΝΙΣΟΥΜΕ ΟΤΙ ΑΥΤΕΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΥΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΤΟΣΟ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΝ ΣΥΝΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ (PAP TEST ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ), ΧΩΡΙΣ ΟΜΩΣ ΝΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ HPV - ΝΟΣΟΦΟΒΙΑ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ΟΤΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΩΝ HPV ΘΕΤΙΚΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ, ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΝΕΑΡΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΝΟΣΗΣΕΙ ΑΠΟ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΟΙΩΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ.